از دو دهه پیش تاکنون، جهان شاهد تحولات اقتصادی و فناورانه چشمگیری بوده که این تحولات بر دیگر حوزهها نیز تأثیرهای زیادی برجای گذاشته است. همزمان با این تحولات جهانی، صنعت رسانه نیز از دو دهۀ پیش تاکنون دگرگون شده است. توسعۀ ارتباطات و فناوری اطلاعات که یکی از نتایج آن، فراگیر شدن شبکه‌های اجتماعی است، مهمترین این تغییرات محسوب میشود. تغییر در شیوۀ تولید محتوا، از محتوای سردبیریشده به محتوای کاربر ساخته؛ تغییر رسانۀ جریان اصلی، از رسانههای سنتی به رسانههای اجتماعی؛ تحول در شیوه‌های درآمدزایی رسانه‌ها؛ نوآوری در شیوه‌های توزیع محتوا؛ ظهور کلانداده و کاربست آن در بسیاری از خدمات تولیدِ محتوا؛ رایانش ابری و تحول در زیرساخت‌های رسانه‌ای، از جملۀ این تغییرات است. تغییرات صنعت رسانه، به تغییرات فناورانه محدود نمانده و این تغییرات، تحولات اقتصادی ـ اجتماعی زیادی در پی داشته است. شکل‌گیری محصولات نوآورانه و بازارهای نوظهور پس از آن، ابعاد اقتصادی، سیاستی و اجتماعی جدیدی آفریده است. شناسایی این تحولات در صنعت رسانه و تأثیرهای آن بر جوامع، نیازمند مطالعاتی است که بتواند ابعاد جدید فعالیتهای این صنعت را شناسایی و روندهای آینده را پیش‌بینی کند. مسائل اقتصادی و اجتماعی صنایع رسانه‌ای، بهدلیل ماهیت اقتصادی ـ اجتماعی متفاوتِ محصولاتی که تولید میکنند، از جنبههای بسیاری با دیگر صنایع متفاوت است و نگارنده در نوشته‌های پیشین خود با عنوان «چیستی مدیریت رسانه»[1] و «چیستی سازمان‌های رسانه‌ای»[2] این موضوع را شرح داده است. تحولات پیشگفته، مبنای شکل‌گیری رشتۀ «مدیریت رسانه» در دانشگاه‌های بزرگِ جهان بود و طی چند سال گذشته به بسیاری از دانشگاه‌ها در سراسر جهان توسعه یافت. مأموریت این رشته، کارهای گسترده روی مسائل اقتصادی ـ اجتماعی صنعت رسانه و تأثیر آن بر جامعه، دولت و دیگر صنایع است. اگر مبنای شکل‌گیری این رشته در بیش از سه دهۀ پیش، فقط کار روی مسائل رسانههای جمعی بود، اکنون با توسعۀ صنعت رسانه و اتصال آن به حوزۀ فناوری اطلاعات، کار روی مسائل نوظهور صنعت، از جمله ضرورتهای این رشته محسوب میشود. از این رو، اکنون حوزۀ دانشیِ مدیریت رسانه، به ایجاد تغییر در فعالیتهای آکادمیک متناظر با تغییرات صنعت رسانه نیازمند است. پژوهشگران مدیریت رسانه با مسائل نوظهوری مانند تأثیر پلتفرم‌های رسانه‌ای در درآمدزایی این صنعت، نحوۀ تغییر محتوای کاربرساختۀ مدل‌های کسبوکار رسانه، تأثیر پلتفرمها بر بازارهای سنتی و تأثیر آنها بر منافع عمومی و مانند اینها مواجهاند. یکی از راههای توسعۀ رشته‌های علمی، از جمله رشتۀ مدیریت رسانه، راهاندازی نشریههایی برای انتشار نتایج پژوهش‌های محققان است و راهاندازی این دست از نشریههای مرتبط با رشته، اکنون در سراسر دنیا مشاهده میشود. همزمان با تغییرات جهانیِ صنعت رسانه، در ایران نیز این صنعت در سالهای گذشته تحولات فراوانی را تجربه کرده است و پژوهشگران بسیاری روی مسائل نوین مرتبط با صنعت رسانه کار میکنند؛ از این رو به انتشار نتایج این پژوهشها در قالب نوشتارهای علمی نیازمندیم تا گامی برای کمک به توسعۀ صنعت رسانه برداریم. با توجه به این نیاز، نشریۀ «بررسی‌های مدیریت رسانه» توسط دانشکدۀ مدیریت دانشگاه تهران راهاندازی شده است و شمارۀ نخست آن اکنون در دستان شماست. در این نشریه قصد داریم تا جدیدترین پژوهش‌های مرتبط به حوزههای موضوعی مدیریت رسانه با زمینۀ ایرانی را منتشر کنیم. مقالههایی که در نشریۀ بررسی‌های مدیریت رسانه منتشر خواهد شد، در قالب موضوعات زیر است:
مدل‌های تبلیغاتی و اَشکال جدید درآمدزایی در صنعت رسانه؛ ساختارهای مالکیت، انحصار و رقابت در صنعت رسانه؛ مزیت‌های رقابتی و توانمندی‌های پویای سازمان/ شرکت‌های رسانه‌ای؛ بازارهای نوپدید و گوشه‌بازارها در صنعت رسانه؛ مدیریت منابع انسانی در سازمان‌های رسانه‌ای؛ سیاستگذاری رسانه‌ای؛ کاربست روش‌های محاسباتی در حل مسائل سازمان‌های رسانه‌ای؛ صنعت سرگرمی و بازی‌های دیجیتال؛ اقتصاد رسانه، اعم از چارچوب اقتصاد تکاملی، نهادی، جریان اصلی و اقتصاد سیاسی؛ مدل‌های کسبوکار در سازمان‌های رسانه‌ای؛ مدیریت استراتژیک در صنعت رسانه؛ شبکه‌های اجتماعی و پلتفرم‌های چندرسانه‌ای؛ نوآوری رسانه‌ای شامل نوآوری‌های باز، بنیادین، تدریجی و تقلیدی و همچنین نوآوری‌های سمت کاربر؛ استراتژی‌های محتوایی و محتوای کاربرساخته؛ کارآفرینی رسانه‌ای و کارآفرینی سازمانی در صنعت رسانه؛ فناوریهای نوین و رسانه (کلانداده، فضای ابری، اینترنت اشیا، واقعیت مجازی، واقعیت افزوده و...)؛ مسائل حقوقی و حقوق مالکیت معنوی در سازمان‌ها و پلتفرم‌های رسانه‌ای؛
از همۀ پژوهشگران حوزۀ مدیریت رسانه دعوت میکنیم که پژوهش‌های اصیل مرتبط با مسائل صنعت رسانۀ خود را برای بررسی و انتشار به این نشریه ارسال کنند. «به امید توسعۀ هر چه بیشتر رشتۀ مدیریت رسانه»
)