تحلیل ریخت‌شناسی شبکه‌ای ـ فازی: روشی برای آینده‌پژوهی در صنعت رسانه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد، گروه مدیریت رسانه، مرکز آموزش‌های تخصصی فناوری‌های اطلاعات و رسانه‌های نوین، تهران، ایران.

2 دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه مهندسی کامپیوتر، دانشگاه فنی آخن، آخن، آلمان.

3 استادیار، گروه کارآفرینی رسانه‌ای، مرکز آموزش‌های تخصصی فناوری‌های اطلاعات و رسانه‌های نوین، تهران، ایران.

4 استادیار، گروه مدیریت رسانه، مرکز آموزش‌های تخصصی فناوری‌های اطلاعات و رسانه‌های نوین، تهران، ایران.

چکیده

هدف: پیچیدگی‌های فزاینده محیطی در کنار تغییرات شتابان صنعت رسانه، سبب‌ شده است که آینده‌پژوهی به‌عنوان یکی از روندهای مطالعاتی در صنعت رسانه مطرح شود. یکی از روش‌های آینده‌پژوهی کیفی، مورفولوژی است که بر اساس دو بُعد «اثر بر آینده» و «احتمال رخداد»، پیشران‌های آینده را بر اساس قضاوت کیفی خبرگان، به‌صورت کلامی و برقراری روابط خطی بررسی می‌کند. با توجه به وجود ابهام در کلام انسان و رد فرض وجود روابط خطی میان پیشران‌های آتی، امروزه کمتر از این روش بهره ‌برده می‌شود.
روش: در این پژوهش تلاش شد تا با بهره‌گیری از منطق فازی، امکان ارزش‌گذاری چندگانه درجات صدق به‌منظور کاهش در ابهام کلامی خبرگان و با بهره‌گیری از تکنیک دیماتل، امکان تحلیل شبکه‌ای و عدم‌استقلال خطی در پیشران‌های آتی، به تحلیل مورفولوژی جهت بهره‌برداری در صنعت رسانه اضافه شود. بدین ‌منظور، پس از توسعه نظری روابط ریاضی فازی ـ شبکه‌ای، ماتریس مورفولوژی در محیط نرم‌افزار متلب شبیه‌سازی و با استفاده از یک مثال عددی آزمایش شد.
یافته‌ها: در تحلیل مورفولوژی با رویکرد شبکه‌ای ـ فازی، بر اساس هشت گام می‌توان از ابهام کلامی خبرگان و خطای ناشی از استقلال خطی پیشران‌های آتی صنعت رسانه کاست: 1. تعریف مسئله و فرموله‌کردن آن؛ 2. تعیین پیشران‌های آینده صنعت رسانه؛ 3. ترسیم گراف تأثیرهای پیشران‌ها؛ 4. استخراج بردار وزنی پیشران‌ها؛ 5. ارزیابی کلامی ـ فازی میزان عدم‌قطعیت پیشران‌ها؛ 6. ترسیم ماتریسی چندبُعدی؛ 7. ارزیابی خروجی‌ها، بر مبنای دو عامل مکان وقوع و میزان نزدیکی به ‌هدف مطلوب؛ 8. تحلیل عمیق‌تر پاسخ‌های ممکن.
نتیجه‌گیری: یافته‌های پژوهش نشان داد که خروجی مدل توسعه‌یافته مورفولوژی، در مقایسه با مدل اولیه مورفولوژی بر مبنای دو بردار فازی «اثر بر آینده» و «احتمال رخداد» و محاسبه دو متغیر «عدم تمرکز» و «مرکز ثقل» در ارزیابی پیشران‌های آتی در صنعت رسانه مؤثرتر است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Fuzzy Network Morphology Analysis: A Method for Future Research in the Media Industry

نویسندگان [English]

  • Ahmad Ghayuomi 1
  • Amir Hossein Nakhaei 2
  • Amir Ehsani 3
  • Hamid Reza Karkehabadi 4
1 Prof., Department of Media Management, Specialized Training Center for Information Technologies and New Media, Tehran, Iran.
2 MSc. Student, Department of Computer Engineering, Technical University of Aachen, Aachen, Germany.
3 Assistant Prof., Department of Media Entrepreneurship, Specialized Training Center for Information Technologies and New Media, Tehran, Iran.
4 Assistant Prof., Department of Media Management, Specialized Training Center for Information Technologies and New Media, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Objective
Both public and private media organizations operate in a highly complex and uncertain environment. The advancement of digital technologies and mobile communications has resulted in fundamental changes in this industry, and anticipated developments in communication technologies, digital convergence, stakeholder participation in value production and distribution, new forms of media consumption, and other issues have made the industry's future direction unclear and complicated. In such a situation, senior executives and media policymakers must find ways to forecast the future and devise strategies to address the opportunities and threats that lie ahead. Many experts have emphasized the significance of future research in media management. emphasized strategic thinking in media managers in the sense of seeing the future and understanding the dynamics of the environment, and they saw the idea of the future as the origin of the media organization's actions and thus the drivers of current actions. As a result, managers try to understand not only what is happening, but also what might happen, has the potential to happen, or will happen in certain circumstances in the future. Among the various methods presented to predict the future, such as "valuable" and "exploratory" or "quantitative", "pseudo-quantitative", and "qualitative", one of the less used methods is the "Morphology Analysis," which analyzes and processes existing and future structures using set theory, topology, and random functions (Mozuni and Jonas 2017). This method identifies a vision of future drivers (Prashar, Tortorella and Fogliatto 2022) and analyzes the possibility of occurrence and its effect on the organization using matrix logic (Krauss, et al. 2022, Miklautsch, Hoffelner and Woschank 2022). Despite its solid theoretical foundations, this method's analytical dimensions have yet to be fully developed. As a result, given the importance of this method in future research studies in general, and future research of media organizations in particular, the current study seeks to identify the method's flaws as well as its theoretical and practical development in the media industry.
Research Methodology
To analyze the morphology with a network-fuzzy approach, there are eight steps as follows: 1) defining a problem and formulating it; 2) Determining the future drivers of the media industry; 3) drawing a graph of the effects of propellants; 4) extracting the weight vector of the thrusters; 5) Verbal-fuzzy evaluation of the uncertainty of drivers; 6) Multidimensional matrix drawing; 7) evaluation of the outputs, based on the two factors of the place of occurrence and the degree of proximity to the desired goal; 8) A deeper analysis of the possible answers is suggested. The Dematel model was proposed to draw a graph of the effect of propellants, and a matrix was calculated based on the mathematical relationships of the final step of Dematel to extract the weight vector of the propellants (importance factor of the propellants). In this study, a fuzzy number was used to show the linguistic value of the k-th expert, and the fuzzy average operation was used to combine the k-th expert's fuzzy numbers, and finally, the uncertainty of the drivers was calculated as a fuzzy number. In the final section, the multidimensional morphological matrix was developed and mathematically modeled based on the two elliptic fuzzy vectors described in the verbal-fuzzy evaluation and the center of gravity of the propellant in the media industry. According to the obtained model, the weight of the propellant will increase as the decentralization in the verbal-fuzzy evaluation decreases and the distance of the center of gravity of the propellant in the media industry from the origin point of the coordinates increases.
Findings
In this section of the study, an attempt was made to present a numerical example based on five media industry drivers based on the opinions of seven experts. The communication matrix between the drivers was extracted first based on verbal concepts, and the fuzzy matrix was calculated next. The calculations yielded L, M, and U values for two vectors a (lack of concentration in importance factor) and b (lack of concentration in event uncertainty). According to the findings, the second driver has the highest level of concentration, while the first driver has the lowest level of concentration. Finally, the value of V or the weight of each propellant was calculated using equation 9. The weight vector obtained shows that propellants 4, 1, 5, and 2 have the greatest amount of weight. The network-phase morphology matrix of media industry drivers can be extracted further in this study using the diagram below.
Discussion & Conclusion
As stated in the n article, future studies have been proposed as one of the study trends in the media industry due to the increasing complexities of the environment and the rapid changes in the media industry. Future research is conducted using a variety of methods that are classified according to the nature of the data. One of the less introduced qualitative methods is morphology, which evaluates future drivers based on the qualitative judgment of experts based on the two dimensions of "effect on the future" and "probability of occurrence". Because human speech is composed of two parts, mental and objective, verbal evaluation is challenged by degrees of abstraction and concreteness, resulting in ambiguity in the truth of the meaning. Therefore, verbal evaluations, especially in humanities studies, have multiple states of degrees of truth instead of the dual state of truth-untruthfulness. On the other hand, this method is developed based on the mutual relations of the drivers, which is assumed to be linear in the previous studies of this interaction. Based on this, as discussed in the article, future studies have emerged as one of the study trends in the media industry by using fuzzy logic, the possibility of multiple valuations of degrees of truth, and using the Dematel technique, the possibility of network analysis and non-independence in future engines and analysis of morphology. Future research will take the form of various methods that are classified based on the nature of the data. One of the less introduced qualitative methods is morphology, which evaluates future drivers based on the qualitative judgment of experts based on the two dimensions of "effect on the future" and "probability of occurrence". Because human speech consists of two parts, mental and objective, verbal evaluation is confronted with degrees of abstraction and concreteness, causing ambiguity in the truth of the meaning. At the end of the findings, the proposed model is a kind of applied qualitative classification based on two fuzzy vectors "effect on the future" and "probability of occurrence" and the calculation of two variables "lack of concentration" and "center of gravity" in the evaluation and classification of future drivers in the media industry. Following the theoretical development of the morphology matrix's fuzzy-network mathematical relationships, it was simulated in the MATLAB software environment and tested using a numerical example. The morphology of organizational social media was done through discrete valuation and with a nominal scale in Viravali and Viayalakshmi's (2019) article, and the relationship between the dimensions was not considered, nor was the precedence between the studies done. However, in this article, the valuation was done using a fuzzy and continuous distance scale, and because the studied dimensions were not independent, the relationships between them were studied using network logic, and finally, precedence Propellers were obtained by combining the value of two developed morphology vectors. Furthermore, according to the research findings of Prashar et al. (2022), Krauss et al. (2022), and Miklautsch et al. (2022), the morphological analysis method has a high capability in the typology of all kinds of qualitative concepts and rank classification, which is still applicable after the development of the network-fuzzy model. This feature has been preserved for this method. At the end of the findings, the proposed model is a kind of applied qualitative classification based on two fuzzy vectors "effect on the future" and "probability of occurrence" and the calculation of two variables "lack of concentration" and "center of gravity" in the evaluation and classification of future drivers in the media industry.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Media industry
  • Morphological analysis
  • Futures research
  • Fuzzy DEMATEL
اصغرپور، محمدجواد (1389). تصمیم‌گیری گروهی و نظریه بازی‌ها با نگرش تحقیق در عملیات. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
اقبال‌دوست، محمدحسین و صلواتیان، سیاوش (1393). آینده‌پژوهی روندهای فناورانه مؤثر بر تلویزیون. سومین همایش ملی آینده‌پژوهی.
البرزی دعوتی، هادی و نصراللهی، اکبر (1397). تحلیل روندها و پیشران‌های مؤثر بر خبر صداوسیما در 5 سال آینده. فصلنامه پژوهش‌های ارتباطی، 25 (2)، 103-127.
بابلیان، اسماعیل (1386). مباحثی در ریاضیات گسسته. تهران: مبتکران.
باستانی، سوسن و رئیسی، مهین (1390). روش تحلیل شبکه: استفاده از رویکرد شبکه‌های کل در مطالعه اجتماعات متن باز. مطالعات اجتماعی ایران، 5 (2)، 31-57.
بزرگی، محمدرضا (1388). روش‌های پژوهش در حوزه آینده‌اندیشی. کتاب‌ماه علوم اجتماعی 14: 14-19.
بل، وندل (1391). مبانی آینده‏پژوهی. (مصطفی تقوی و محسن محقق، مترجمان)، تهران: انتشارات دانشگاه عالی دفاع ملی.
بلالی، مجید (1391). شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر آینده سازمان صداوسیما به روش تحلیل تأثیر متقابل روندها. فصلنامه پژهش‌های ارتباطی، 19 (3)، 9-37.
پدرام، عبدالرحیم (1393). آینده‌پژوهی در یک نگاه: مفاهیم،‌ روش‌شناسی و فرایندها‌. تهران: سازمان تحقیقات و مطالعات ناجا.
جکسون، مایکل (1395). راهنمای عملی آینده‌نگاری (سعید خزایی و مریم وکیل‌زاده، مترجمان). تهران: مرکز آموزش مدیریت دولتی.
خان محمدی، سهراب و جاسبی، جواد (1389). مقدمه‌ای بر منطق فازی کاربردی. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.
خلج، محمد (1392). روش‌های آینده‌پژوهی. گزارش دفتر مطالعات بنیادین حکومتی (گروه آینده‌پژوهی) مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی ایران، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
ساروخانی، باقر و صادقی‌پور، شیوا (1393الف). منطق فازی ابزاری جهت ساخت و سنجش مفاهیم در علوم اجتماعی. مطالعات اجتماعی ایران، 8 (3): 47-64.
ساروخانی، باقر و صادقی‌پور، شیوا (1393ب). روش تحقیق در علوم اجتماعی (روش فازی). جلد چهارم. تهران: نشر دیدار.
صلواتیان، سیاوش و مسعودی، سارا (1395). شناسایی پیشران‌های مؤثر بر آینده خبرگزاری‌ها در ایران. مطالعات فرهنگ ـ ارتباطات، 17(34)، 51-73.
عریانی، بهاره (1393). کلیاتی پیرامون آینده‌پژوهی. سومین همایش ملی آینده‌پژوهی، دورۀ 3.
علی‌عسکری، عبدالعلی؛ صلواتیان، سیاوش و البرزی دعوتی، هادی (1393). تدوین آینده‌های محتمل و مطلوب رسانه ملی در فضای اینترنت. فصلنامه پژوهش‌های ارتباطی، 21 (1)، 69-96.
فخرایی، مرضیه و کیقبادی، مرضیه (1396). نگاهی به روش‌های آینده‌پژوهی. تهران: آینده پژوه.
فرهنگی، علی اکبر و ببران، صدیقه (1393). مدیریت رسانه. تهران: دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها.
فرهنگی، علی اکبر (1392). توسعه و اجرای سیستم‌های ارزیابی عملکرد متوازن در سازمان‌های رسانه‌ای. تهران: مکث نظر.
قاسمی وحید (1393). سیستم‌های استنباط فازی و پژوهش‌های اجتماعی. تهران: جامعه شناسان.
کرکه آبادی، حمیدرضا (1389). طراحی یک نظام کارآمد ارزیابی عملکرد با استفاده از مدل کارت امتیازی متوازن (مطالعه موردی: دانشگاه آزاد اسلامی واحد سمنان). پایان‌نامه کارشناسی ارشد در رشته مدیریت صنعتی، گرایش تحقیق در عملیات، سمنان: دانشگاه آزاد اسلامی.
گلن، تئودور گوردون و ‌کلیتون، جروم (1394). دانشنامه بزرگ روش‌های آینده‌پژوهی (جلد 1). (فرخنده ملکی‌فر و مرضیه کیقبادی، مترجمان)، تهران: تیسا.
مرزبان، احسان؛ رضایان قیه‌باشی، احد و جهانشاهی، امید (1398). شناسایی مؤلفه‌های کلیدی و پیشران‌های سرگرمی در بستر سیمای جمهوری اسلامی ایران. فصلنامه علمی رسانه‌های دیداری و شنیداری، 13(4)، 163-189.
مؤسسه بنیاد تدبیرگران توسعه فردا (1392). روش‌های آینده‌نگاری تکنولوژی (گروه آینده‌اندیشی بنیاد توسعه فردا، مترجم). تهران: مؤسسه بنیاد توسعه فردا.
مهدی، بهزاد؛ رجالی، علی؛ عمیدی، علی و محمودیان، عبادالله (۱۳۸۵). ریاضیات گسسته. تهران: شرکت چاپ و نشر کتاب‌های درسی ایران.
نپوری‌زاده، بهنام (1388). آینده‌پژوهی، مفاهیم و روش‌ها. مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری دفاعی، مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی، تهران: مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی.
نعمتی، اصغر؛ علی‌شیری، بهرام؛ روشندل اربطانی، طاهر و آزاد، ناصر (1397). مطالعه آسیب‌شناسانه صنعت مطبوعات دولتی کشور و شناسایی ابعاد زیست بومی آن‌ها در انطباق با محیط جدید رسانه‌ای. مدیریت دولتی، 10(3)، 443-624.
نعمتی، اصغر؛ علی‌شیری، بهرام؛ روشندل اربطانی، طاهر و آزاد، ناصر (1398). آسیب‌شناسی صنعت مطبوعات کشور با هدف ارائه الگوی تحولی. مطالعات رسانه‏ای، 14(1)، 87-106.
نیری، شهرزاد؛ صفاری، مرجان؛ ابوالصدق، سارا و شایان، علی (1397). شناسایی و رتبه‌بندی نیروهای پیشران مؤثر بر وضعیت آینده رسانه‌های دیجیتال با رویکرد فناورانه. فصلنامه پژوهش‌های ارتباطی، 25 (3)، 9-36.
وقوفی، امید؛ حاجیانی، ابراهیم و قاسمی، علی‌اصغر (1396). تبیین عوامل و پیشران‌های کلیدی آینده یمن تا سال 1406.  فصلنامه آینده‌پژوهی دفاعی، 2(4)، 87-107.
یونیدو (1387). راهنمای آینده‌نگاری فناوری یونیدو. (سونیا شفیعی اردستانی، مترجم)، تهران: مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری دفاعی مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی.
 
References
Albarzi Dawati, H. & Nasrallahi, A. (2017). Analysis of the trends and drivers affecting the news of radio and television in the next 5 years. Communication Research Quarterly, 25(2), 103-127. (in Persian)
Ali Askari, A.A., Salavatian, S. & Albarzi Dawati, H. (2013). Compilation of possible and desirable futures of the national media in the Internet space. Communication Research Quarterly, 21(1), 69-96. (in Persian)
Oriani, B. (2013). Generalities about future studies. The 3rd National Future Studies Conference, 3rd session. (in Persian)
Asgharpour, M.J. (2010). Group decision making and game theory with an operations research approach. Tehran: Tehran University Press. (in Persian)
Bablian, I. (2007). Discussions in discrete mathematics. Tehran: Mobkaran. (in Persian)
Bastani, S. & Raisi, M. (2011). Network analysis method: using the whole networks approach in the study of open-source communities. Iranian Social Studies, 5 (2), 31-57. (in Persian)
Bell, W. (2011). The basics of future studies. (Mustafa Tagvi and Mohsen Mohaghegh, Trans.), Tehran: National Defense University Publications. (in Persian)
Bilali, M. (2012). Identifying the key factors affecting the future of the radio and television organization by analyzing the mutual influence of trends. Communication Research Quarterly, 19(3), 9-37. (in Persian)
Bozargi, M. (2008). Research methods in the field of future thinking. Journal of Social Sciences, 14: 14-19. (in Persian)
Fakhraei, M. & Kiqbadi, M. (2016). A look at future research methods. Tehran: Future Researcher. (in Persian)
Farhangi, A.A. (2012). Development and implementation of balanced performance evaluation systems in media organizations. Tehran: Maks Nazar. (in Persian)
Farhangi, A.A. & Babran, S. (2014). Media management. Tehran: Bureau of Media Studies and Planning. (in Persian)
Ghasemi V. (2013). Fuzzy inference systems and social research. Tehran: Sociologists.
(in Persian)
Glenn, T.G. & Clayton, J. (2014). Big encyclopedia of future research methods (volume 1). (Farkhunde Malekifar and Marzieh Kiqbadi, translators), Tehran: Tisa. (in Persian)
Institute of Development Planners Foundation (2012). Methods of technology foresight (Foresight Group of Farda Development Foundation, translator). Tehran: Farda Development Foundation Institute. (in Persian)
Iqbaldoost, M.H. & Salvatian, S. (2013). Future research of technological trends affecting television. The Third National Conference of Future Studies. (in Persian)
Jackson, M. (2015). A practical guide to foresight (Saeed Khazaei and Maryam Vakilzadeh, translators). Tehran: Center for Public Administration Education. (in Persian)
Karkehabadi, H.R. (2009). Designing an efficient performance evaluation system using the balanced scorecard model (case study: Islamic Azad University, Semnan branch). Master's thesis in the field of industrial management, operations research, Semnan: Islamic Azad University. (in Persian)
Khalaj, M. (2012). Future research methods. Report of the Office of Basic Governmental Studies (Futures Research Group) of the Research Center of the Islamic Council of Iran, Tehran: Research Center of the Islamic Council of Iran. (in Persian)
Khan Mohammadi, S. & Jasbi, J. (2008). An introduction to applied fuzzy logic. Tehran: Islamic Azad University, Department of Science and Research. (in Persian)
Marzban, E., Rezayan Qiyebashi, A. & Jahanshahi, O. (2018). Identifying the key components and drivers of entertainment in the media of the Islamic Republic of Iran. Scientific Quarterly of Visual and Audio Media, 13(4), 163-189. (in Persian)
Mehdi, B., Rejali, A., Umidi, A. & Mahmoudian, E. (2008). Discrete mathematics. Tehran: Iran textbook publishing company. (in Persian)
Neiri, S., Safari, M., Abolsadeq, S. & Shayan, A. (2017). Identifying and ranking the driving forces affecting the future state of digital media with a technological approach. Communication Research Quarterly, 25(3), 9-36. (in Persian)
Nemati, A., Alishiri, B., Roshandel Arbatani, T. & Azad, N. (2017). Pathological study of the country's state press industry and identification of their native dimensions in adapting to the new media environment. Public Management, 10(3), 443-624. (in Persian)
Nemati, A., Alishiri, B., Roshandel Arbatani, T. & Azad, N. (2018). Pathology of the country's press industry with the aim of presenting a transformational model. Media Studies, 14(1), 87- 106. (in Persian)
Nepurizadeh, B. (2009). Future research, concepts and methods. Defense Science and Technology Future Research Center, Defense Industries Educational and Research Institute, Tehran: Defense Industries Educational and Research Institute. (in Persian)
Pedram, A.R. (2014). Future research at a glance: concepts, methodologies and processes. Tehran: Naja Research and Studies Organization. (in Persian)
Salvatian, S. & Masoudi, S. (2015). Identifying the drivers affecting the future of news agencies in Iran. Culture-Communication Studies, 17(34), 51-73. (in Persian)
Sarukhani, B. & Sadeghipour, S. (2014). Fuzzy logic is a tool for constructing and measuring concepts in social sciences. Iranian Social Studies, 8 (3): 47-64. (in Persian)
Sarukhani, B. & Sadeghipour, S. (2014). Research method in social sciences (fuzzy method). The fourth volume. Tehran: Didar publication. (in Persian)
Unido (2007). UNIDO technology foresight guide. (Sonia Shafiei Ardestani, trans.), Tehran: Defense Science and Technology Future Research Center of Defense Industries Educational and Research Institute. (in Persian)
Waqofi, O., Hajiani, E. & Ghasemi, A.A. (2016). Explaining the factors and key drivers of the future of Yemen until 1406. Quarterly Journal of Defense Future Studies, 2(4), 87-107. (in Persian).